Świetlinka pospolita

Świetlinka pospolita

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Candelariomycetes
Rząd	Candelariales
Rodzina	Candelariaceae
Rodzaj	świetlinka
Gatunek	świetlinka pospolita
Nazwa systematyczna
Candelaria concolor

Świetlinka pospolita (Candelaria concolor (Dicks.) Arnold) – gatunek grzybów z rodziny Candelariaceae. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Candelariaceae, Candelariales, Candelariomycetidae, Candelariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1793 r. J. Dickson jako Lichen concolor (w tłumaczeniu na język polski:porost jaskrawy), później zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu F.G. Arnold w 1879 r.

Synonimy nazwy naukowej:

• Blasteniospora concolor (Dicks.) Trevis. 1869
• Caloplaca concolor (Dicks.) Jatta 1900
• Caloplaca concolor (Dicks.) Jatta 1900 var. concolor
• Lecanora concolor (Dicks.) Lamy 1879
• Lichen concolor Dicks. 1793
• Lobaria concolor (Dicks.) Hoffm. 1796
• Physcia concolor (Dicks.) Bagl. & Carestia 1880
• Teloschistes concolor (Dicks.) Tuck. 1882
• Xanthoria concolor (Dicks.) Th. Fr. 1871

Nazwy polskie według opracowania W. Fałtynowicza.

Charakterystyka

Plecha

Listkowata o średnicy 0,5–2 cm, nieregularna lub rozetkowata i głęboko wcinana. Do podłoża przyczepia się chwytnikami. Często tworzy duże skupiska. Górna powierzchnia gładka, o barwie od jasnożółtej przez cytrynowożółtą do żółtozielonkawej. Poszczególne odcinki plechy mają długość do 2 mm, szerokość 0,1–0,5 mm i są nieregularnie podzielone. Do podłoża przylegają lub wznoszą się. Często na brzegach odcinków plechy znajdują się ziarenkowate urwistki. Dolna strona plechy biaława lub różowawa.

Rozmnażanie

Rozmnaża się głównie przez urwistki i pykniospory. Owocniki typu apotecjum występują bardzo rzadko. Mają średnicę 0,2–0,5 mm, są okrągłe i siedzące, o płaskich lub wypukłych tarczkach barwy żółtej, brunatnożółtej lub oliwkowozielonej. W jednym worku powstaje po 16–32 jednokomórkowych, bezbarwnych zarodników o elipsoidalnym lub jajowatym kształcie i rozmiarach 6–15 × 4–6 μm. Ponadto na górnej powierzchni plechy występują pyknidia, widoczne jako brodawki częściowo zagłębione w plesze. Powstają w nich elipsoidalne lub wąskoelipsoidalne pykniospory o rozmiarach 2-3 × 1,5 μm.

Budowa mikroskopowa;

Plecha heteromeryczna z glonami protokokkoidalnymi. Rdzeń biały, kora dolna bardzo cienka – o grubości 20 μm. Epitecjum ma grubość 5-10 μm, hypotecjum do 50 μm, obłocznia 60-90 μm. Występują w niej proste, cylindryczne lub baryłkowate wstawki o grubości do 5 μm.

Reakcje barwne porostów

Wszystkie reakcje negatywne. Kwasy porostowe: calycin i pulvinic dilactone.

Występowanie i siedlisko

Z wyjątkiem Antarktydy występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach. W Europie północna granica zasięgu biegnie przez Półwysep Skandynawski (64 stopień szerokości geograficznej). W Polsce występuje na obszarze całego kraju, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich.

Występuje na korze licznych gatunków drzew, głównie liściastych. Wśród drzew szpilkowych notowano występowanie tylko na sosnach. Preferuje drzewa rosnące pojedynczo. Czasami (rzadko) notowano występowanie także na drewnie i na krzemianowych skałach.

Gatunki podobne

Podobny jest złotorost postrzępiony (Xanthoria candelaria). Można go odróżnić po owocnikach, które tworzy dość często. Okazy bez owocników można odróżnić reakcjami barwnymi; złotorost ścienny K+ purpurowoczerwony. Złotlinka jaskrawa (Vulpicida pinastri) tworzy większą plechę i na brzegach odcinków posiada bardziej jaskrawe, półksiężycowate lub wargowe soralia. Liszajeczniki (Candelariella) mają plechę ziarenkowatą, złożoną z ziarenek o rozmiarze poniżej 0,3 mm.